قانون مهریه 14 سکه یکی از اصلاحات مهم در حقوق ایران است که مهریه را به عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح تعیین کرده است. این حق، که معمولاً به صورت مهریه عندالمطالبه در عقدنامه درج می‌شود، نمادی از تعهد قانونی و شرعی مرد نسبت به همسرش به شمار می‌آید. در سال‌های اخیر، قانون‌گذار به دلیل مشکلات اجرای مهریه‌های سنگین و افزایش زندانیان به علت ناتوانی در پرداخت، سقفی برای مهریه تعیین کرده است.
طبق مصوبه جدید، تنها مهریه تا سقف ۱۴ سکه شامل ضمانت اجرای حبس می‌شود. به عبارت دیگر، اگر مهریه بیشتر از ۱۴ سکه باشد، تنها از طریق اقدامات حقوقی و مدنی قابل پیگیری است. این تغییرات با هدف ایجاد تعادل میان حمایت از حقوق زن و جلوگیری از فشارهای ناعادلانه به مردان، به‌ویژه در شرایط ناتوانی مالی، انجام شده است.
در این مقاله به بررسی ابعاد حقوقی قانون جدید مهریه ۱۴ سکه و تأثیرات آن بر روابط خانوادگی خواهیم پرداخت.
قانون جدید مهریه چند سکه است؟
طبق قانون جدید مهریه و مصوبات دستگاه قضایی، مهریه‌ای که تا سقف ۱۴ سکه تعیین شده باشد، مشمول ضمانت اجرای حبس است. بدین معنا که اگر مرد از پرداخت این میزان مهریه امتناع کند و توانایی مالی نداشته باشد، زن می‌تواند برای دریافت آن از طریق دادگاه اقدام کرده و حتی درخواست بازداشت زوج را در مراحل اجرای حکم مطرح کند.
در صورتی که مرد توانایی مالی داشته باشد، پرداخت مهریه به معرفی اموال زوج جهت توقیف اموال مربوط می‌شود. اما اگر میزان مهریه بیشتر از ۱۴ سکه باشد، مطالبه مازاد آن فقط از طریق اجرای احکام مدنی و پس از احراز استطاعت مالی زوج امکان‌پذیر است.
در این صورت، ضمانت اجرای حبس برای مازاد بر ۱۴ سکه قابل اعمال نیست. این تصمیم در پاسخ به نگرانی‌های اجتماعی درباره زندانی شدن مردان به‌دلیل مهریه‌های سنگین اتخاذ شده است. البته همچنان مالکیت زن بر کل مهریه محفوظ است و در صورت استطاعت مالی مرد، زن می‌تواند کل مهریه را مطالبه کند.
مصوبه جدید و مهریه ۱۴ سکه
بر اساس بخشنامه‌ها و رویه‌های قضایی جدید، ملاک برای صدور حکم جلب و اقدامات قضایی مشابه، مطالبه مهریه با سقف ۱۴ سکه طلا است. بدین معنا که اگر موضوع مهریه بیش از 14 عدد سکه باشد و زن مهریه‌ای بیش از ۱۴ سکه مطالبه نماید، ضمانت اجرای حبس مندرج در قانون به عبارتی بااعمال ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صرفاً تا سقف ۱۴ سکه اعمال می‌شود. این تصمیم بیشتر در جهت کاهش تراکم پرونده‌های مهریه و جلوگیری از سوء استفاده از ابزار حبس برای فشار بر مرد اتخاذ شده است.
چه زمانی قانون جدید مهریه اجرایی می‌شود؟
تا لحظه نگارش مقاله، قانون جدید مهریه که به‌موجب آن ضمانت اجرای کیفری صرفاً تا سقف ۱۴ سکه محدود می‌شود، هنوز به‌طور رسمی اجرایی نشده است. این موضوع فعلاً در حد طرح یا پیشنهاد بوده و نیاز به تصویب نهایی در مجلس و تأیید شورای نگهبان دارد تا به مرحله اجرا برسد.
بنابراین، تا زمان تصویب و ابلاغ رسمی، مهریه در همان قالب قبلی به عبارت اعمال حبس تا 114 عدد سکه عندالمطالبه و بیش از آن عندالاستطاعه میباشد قابل مطالبه است و محدودیت‌های جدید جنبه رسمی و اجرایی پیدا نکرده‌اند.
ایا قانون جدید مهریه 14 سکه، زندان دارد؟
در قانون جدید مهریه، گرچه عدم حبس زوج یکی از تبعات آن است، اما مهریه به‌طور مستقیم به زندان مرتبط نیست. اگر مرد از پرداخت مهریه امتناع کند و توان مالی نداشته باشد، طبق قوانین اجرای احکام مدنی، زن می‌تواند در صورت وجود اموال، درخواست توقیف اموال را مطرح کند.
در صورت عدم وجود اموال، زن می‌تواند تقاضای صدور حکم جلب زوج را نماید. به عبارت دیگر، مهریه‌های بالای ۱۴ سکه نمی‌توانند مستقیماً علت زندانی شدن مرد شوند. مگر اینکه از طریق شیوه‌های دیگر مانند توقیف اموال یا تقسیط مطالبات پرداخت شود.
سخن آخر
قانون جدید مهریه که سقف حبس را برای مهریه‌های تا ۱۴ سکه تعیین می‌کند، تلاشی است در راستای ایجاد تعادل بین حقوق زن و مرد و جلوگیری از پیامدهای منفی مهریه‌های سنگین. این تغییرات به‌ویژه با هدف کاهش جمعیت زندانیان و جلوگیری از سوءاستفاده از ابزار حبس توسط یکی از طرفین انجام شده است.
با این حال، برای تحقق عدالت در روابط خانوادگی و حفظ حقوق زنان، مسئولان باید تدابیر تکمیلی در نظر بگیرند. از جمله این تدابیر، می‌توان به تقسیط منصفانه مهریه‌های بالاتر از ۱۴ سکه، توجه به توافق‌های ضمن عقد و ارائه مشاوره حقوقی پیش از ازدواج اشاره کرد. در مجموع، این اصلاحات گامی مثبت در راستای بهبود وضعیت حقوقی خانواده‌ها بوده، اما نیازمند بازنگری و تکمیل بیشتر برای ایجاد عدالت و توازن بهتر است.
سوالات متداول
۱. آیا مهریه فقط ۱۴ سکه شده است؟
خیر، زن مالک کل مهریه درج‌شده در عقدنامه است، اما قانون فقط برای ۱۴ سکه ضمانت اجرای حبس در نظر گرفته است.
۲. آیا مهریه‌های بالاتر از ۱۴ سکه پرداخت نمی‌شود؟
خیر، مهریه‌های بالاتر از ۱۴ سکه پرداخت می‌شوند؛ اما باید از طریق روش‌هایی مانند توقیف اموال یا تقسیط از طریق دادگاه خانواده پیگیری شود.
3. آیا در قانون جدید مهریه 14 سکه زندان دارد؟
در قانون جدید مهریه 14 سکه، زندان فقط برای مهریه‌های تا ۱۴ سکه اعمال می‌شود. مهریه‌های بالاتر از ۱۴ سکه فقط از طریق توقیف اموال یا تقسیط پیگیری می‌شوند.
4. آیا مهریه بالاتر از ۱۴ سکه حتما باید پرداخت شود؟
بله، زن مالک کل مهریه است، حتی اگر بیشتر از ۱۴ سکه باشد. فقط برای بالای ۱۴ سکه زندان در کار نیست و باید از راه‌های مدنی مثل توقیف اموال اقدام کرد.
5. چگونه می‌توان مهریه بالاتر از ۱۴ سکه را دریافت کرد؟
برای مهریه بالای ۱۴ سکه، زن باید از طریق دادگاه اقدام کرده و با توقیف اموال یا تقسیط، مبلغ را بگیرد.
